ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ

Ευστράτιος Πατσούρης
Ομότιμος Καθηγητής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ,
Πρόεδρος Επιστημονικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Παπανικολάου

Η Ιατρική εξελίχθηκε δραματικά τον τελευταίο αιώνα. Από τέχνη της ίασης όπου η εξάσκησή της βασιζόταν στην προσωπική εμπειρία που μεταδίδονταν από τον ένα γιατρό στον επόμενο με μια αυστηρά πνευματική πειθαρχία, εξελίχθηκε σε επιστημονική μέθοδο. Αυτή η προσέγγιση δοκιμάζει την εγκυρότητα μιας υπόθεσης ή την πρόβλεψη μέσα από το πείραμα και την βάση των σύγχρονων εξελίξεων της φυσιολογίας, της μικροβιολογίας, της βιοχημείας και της φαρμακολογίας.

Αυτές οι εξελίξεις αποτέλεσαν τη βάση για νέες διαγνωστικές και θεραπευτικές προσεγγίσεις για τη νόσο και την ασθένεια μέχρις ότου η εφαρμογή τους υιοθετηθεί με επιταχυνόμενο ρυθμό στη διάρκεια του 21ου αιώνα.

Μέχρι τη δεκαετία του 1980 για παράδειγμα, η κατανόηση της μοριακής βάσης της γενετικής είχε προχωρήσει εντυπωσιακά και η πρόοδος σε αυτό τον τομέα αποκάλυψε νέες και συναρπαστικές διαστάσεις για την κατανόηση γενετικών αλλά και άλλων περίπλοκων νοσημάτων. Οι γνώσεις επίσης σχετικά με την αλληλοεπίδραση μεταξύ γονιδίων και περιβάλλοντος, τα οποία επηρεάζουν ανεξάρτητα το μη κωδικοποιημένο γονιδίωμα έθεσαν τις βάσεις της επιγενετικής.

Η ιατρική ακριβείας είναι η μορφή ιατρικής που προσαρμόζει την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία των ασθενειών στα γενετικά, περιβαλλοντικά και προσωπικά χαρακτηριστικά κάθε ατόμου, με στόχο πιο αποτελεσματικές και εξατομικευμένες παρεμβάσεις.

Η ιατρική ακριβείας δεν αντιμετωπίζει όλους τους ασθενείς με τον ίδιο τρόπο αλλά προσαρμόζει την ιατρική φροντίδα ανάλογα με τις γενετικές πληρο¬φορίες κάθε ατόμου (DNA), τους βιοδείκτες στο αίμα ή σε άλλους ιστούς, τους περιβαλλοντικούς παράγοντες και του τρόπου ζωής και τις συνήθειες του ασθενή. Ο στόχος είναι η πρόληψη ασθενειών πριν εμφανιστούν, η επιλογή στοχευμένων θεραπειών, η μείωση των ανεπιθύμητων παρενεργειών των φαρμάκων και τα καλύτερα αποτελέσματα για τον ασθενή.

Στην ογκολογία για παράδειγμα, εφαρμόζεται στοχευμένη θεραπεία κατά την οποία χρησιμοποιούνται φάρμακα ή ουσίες για να προσβάλουν συγκεκριμένα μόρια στόχους που σχετίζονται με την ανάπτυξη και επιβίωση των καρκινικών κυττάρων όπως μεταλλαγμένα γονίδια. Οι θεραπευτικοί αυτοί παράγοντες δρουν μόνο στα καρκινικά κύτταρα που φέρουν αυτούς τους στόχους, περιορίζοντας τη βλάβη στα υγιή κύτταρα.

Διαφορές με την παραδοσιακή ιατρική:

Οπλισμένη με μια ποικιλία από ευαίσθητες και ακριβείς μοριακές τεχνικές, η σύγχρονη ιατρική πράξη προσπαθεί να ερμηνεύσει και να αξιολογήσει το μοριακό υπόστρωμα των πολύπλοκων παθοφυσιολογικών μηχανισμών και να αναγνωρίσει και εκτιμήσει τον ανεξάρτητο ατομικό κίνδυνο για τα κοινά νοσήματα.

Τα αποτελέσματα μεγάλων κλινικών ερευνών θα οδηγήσουν σε εξατο¬μι-κευμένες θεραπείες με πιο αποτελεσματικά θεραπευτικά αποτελέσματα.

Βιβλιογραφία

Benjamin, I., (2018), H μοριακή βάση των νοσημάτων, In: Cecil Βασική Παθολογία, σ. 27-42, Broken Hill, Nicosia.

Kosorok, M., Laber, E., (2019), Precision Medicine, Annu Rev Stat Appl, 6: 263-286.

Evans, W., Meslin, E., Kai, J., et al, (2024), Precision Medicine – Are we There Yet? A Narrative Review of Precision Medicine’s Applicability in Primary Care, J Pers Med 2024 April 15;14(4):418, https://doi.10.3390/ jpm14040418.PMID38673045.