Σύμφωνα με την παράδοση το χωριό ήταν αρχικά κτισμένο στον Κάμπο. Ο πύργος που σώζεται στην κορυφή του υψώματος του Αγίου Μανδηλίου προστάτευε τους κατοίκους σε περίπτωση εχθρικής επιδρομής. Με τον ερχομό των Τούρκων το 1470 ο οικισμός αυτός καταστράφηκε και χτίστηκε στην σημερινή θέση. Η ονομασία του χωριού έχει πιθανόν λατινική ή ιταλική ρίζα vitulus = ταύρος που έχει την ίδια σημασία με την αρχαία αιολική λέξη Fιταλός. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή το τοπωνύμιο «Βίταλο» ίσως είναι παραφθορά του αττικού «Φύταλος». Στον Φύταλο κατά την μυθολογία η Δήμητρα παρέδωσε το ιερό δέντρο της συκιάς. Το Βίταλο παράγει άριστη ποιότητα σύκων.

Μπορεί το χωριό Βίταλα, με 430 κατοίκους (απογραφή 2021), να είναι ορεινό, χτισμένο στoυς βορειοανατολικούς πρόποδες των Κοτυλαίων, σε υψόμετρο 240 μέτρων, σε αυτό ωστόσο ανήκουν δύο από τις πιο όμορφες παραλίες της Εύβοιας, τα Θαψά και το Τσίλαρο. Πρόκειται για δύο παραλίες εξωτικής ομορφιάς, με χαρακτηριστικό τιρκουάζ χρώμα, χάρη στο καταπράσινο τοπίο που καθρεφτίζεται στα κρυστάλλινα νερά.

Όσο για το χωριό, απέχει 5 χλμ. από την Κύμη και βρίσκεται στους βορειοανατολικούς πρόποδες των Κοτυλαίων, στις υπώρειες των βουνών Ορτάρι και Αλοκτερή. Προστατεύεται από τους βόρειους άνεμους καθώς είναι χτισμένο σε πλαγιά με νοτιοανατολικό προσανατολισμό, γεγονός που του δίνει προνομιακή θέα στο γαλάζιο του Αιγαίου, καθώς και της ανατολής του ηλίου και της σελήνης στον κόλπο.

Τα ορεινά είναι κατάφυτα με έλατα, τα ημιορεινά και πεδινά κυρίως με πεύκα, συκιές, ελιές και κερασιές, κατά δεύτερο λόγο με καστανιές, μηλιές, αχλαδιές και άλλα. Πολλές είναι και οι φυσικές πηγές στην περιοχή με νερό όλο τον χρόνο. Η θάλασσα είναι σε μικρή απόσταση και περιβάλλει τα Βίταλα από βόρεια και από ανατολικά.

Στην πλατεία του χωριού, ο επισκέπτης αντικρίζει τον επιβλητικό καθεδρικό ναό του χωριού, το ναό του Αγίου Νικολάου και Κων/νου και Ελένης. Πρόκειται για μία πέτρινη εκκλησία χτισμένη τον 18ο αιώνα με την περίφημη πέτρα Βιτάλου. Ο οικισμός είναι πανάρχαιος. Η ζωή του είναι συνεχής από την ομηρική εποχή. Οι κάτοικοί του έλαβαν ενεργό μέρος στη δημιουργία αποικιών στην Ιταλία και σε άλλα μέρη της Μεσογείου θάλασσας.

Στα Βίταλα γεννήθηκε και ο απόδημος επιχειρηματίας που άκμασε στο Μεξικό, Ευάγγελος Δεμερούτης (1902-1990). Έλαβε μέρος στην Μικρασιατική εκστρατεία και αναγκάστηκε να ξενιτευτεί για μια καλύτερη ζωή. Πήγε στις Ηνωμένες Πολιτείες και από εκεί στο Μεξικό, όπου ασχολήθηκε με την καλλιέργεια των οπωροκηπευτικών, αποκομίζοντας μεγάλο πλούτο. Επέστρεψε στην πατρίδα του για πρώτη φορά το 1954 και βλέποντας την μεγάλη φτώχεια των συγγενών του και των συγχωριανών του, αποφάσισε να τους βοηθήσει. Διέθεσε πολλά εκατομμύρια δραχμές ώστε να δημιουργηθούν πολλά κοινωφελή έργα στην γενέτειρά του. Βοηθούσε όλους όσους είχαν την ανάγκη του και σπούδασε πολλούς νέους του χωριού του. Η Ακαδημία Αθηνών τον βράβευσε για το έργο του. Το προσωνύμιο που του απέδωσαν οι χωριανοί είναι «Μάγκας» και για να τον τιμήσουν τελούν σε ετήσια βάση τρισάγιο στη μνήμη του κάθε πρώτη Κυριακή του Μαρτίου.

Ο οικισμός Κάμπου υπάγεται στο τοπικό διαμέρισμα Βιτάλου και το 2021 απογράφηκαν 8 άτομα. Ο οικισμός αναγνωρίστηκε στις 18/03/2001 και υπάχθηκε στο τοπικό διαμέρισμα Βιτάλων.
Ο οικισμός Χαροκόπου (με έναν απογραμμένο κάτοικο) υπάγεται στο τοπικό διαμέρισμα Βιτάλων και βρίσκεται δυτικά των Βιτάλων. Έχει ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική με πετρόχτιστα σπίτια και στέγη που καλύπτεται από πλάκες. Στον οικισμό εγκαινιάστηκε τον Ιούλιο του 1897 το λιγνιτωρυχείο της ΚΟΙ.Σ.Ε.Λ.Ι.Κ. για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων λιγνίτη, προκειμένου να αξιοποιηθεί ο ορυκτός πλούτος της Κύμης.

• Το Κάστρο (Πύργος) στην «Παναγίτσα»: Στην κορυφή του λόφου, πλάι στον πύργο στην περιοχή Παναγίτσα  ή  Άγιος Μανδήλιος υπάρχουν τα απομεινάρια από το επιβλητικό Ενετικό κάστρο, που είχε κτιστεί στα χρόνια της Δυτικής κυριαρχίας και αποδεικνύει τη σημασία της ευρύτερης περιοχής
• Το σπήλαιομε τον αγιασμό στον Εφταό, στο δάσος Κοτυλαίων.
• Το εκκλησάκι της Κρυφής Παναγίας.
• Σημείο αναφοράς ο παραδοσιακός Πέτρινος νερόμυλος στην περιοχή Μουρές: απομεινάρι της εποχής που το νερό αποτελούσε την κινητήρια δύναμη για το άλεσμα των καρπών της γης, θυμίζοντάς μας έναν πολιτισμό της χρηστικότητας και της αισθητικής ισορροπίας που άκμασε για πολλούς αιώνες στην ελληνική ύπαιθρο.
• Ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφτεί τα αρκετά μεταβυζαντινά εξωκλήσια της περιοχής, τους Αγίους Απόστολους, την Αγία Αικατερίνη, τον Άγιο Μανδήλιο.

Διαβάστε περισσότερα

Αν βρεθείτε στα Βίταλα τον Αύγουστο, δεν πρέπει να χάσετε τη Γιορτή Σύκου που διοργανώνεται στις 16 του μήνα από τον Εξωραϊστικό Σύλλογο Βιτάλων.