Η αρχαία δρυοπική πόλη που διέσωσε μέχρι σήμερα το όνομα της, βρισκόταν πάνω σε λόφο ανατολικά της ομώνυμης λίμνης. Εμφανίζεται από τα χρόνια της νεολιθικής εποχής μέχρι τα χρόνια του Χριστιανισμού. Φέρεται να ήταν γεωργικός οικισμός που αναπτύχθηκε στη μικρή αλλά εύφορη πεδιάδα. Γύρω από τη λίμνη σώζονται ερείπια, που μαρτυρούν την ύπαρξη σπουδαίων αγροτικών οικισμών, των οποίων οι κάτοικοι εύρισκαν ασφάλεια στην ακρόπολη Δύστου που ήταν στο λόφο Καστρί πάνω από τη λίμνη.
Στα χρόνια της τουρκοκρατίας ήταν τσιφλίκι Τούρκου της Χαλκίδας. Μετά την απελευθέρωση η περιοχή αγοράστηκε από τον Αλέξανδρο Κοντόσταυλο, ο οποίος έγινε βουλευτής Καρυστίας από το 1856, ενώ διετέλεσε πρόεδρος της βουλής και υπουργός Οικονομικών. Το όνομά του έχει συνδεθεί με την αγορά ατμοκίνητων φρεγατών από αμερικάνικα ναυπηγεία το Φεβρουάριο του 1825, από την οποία πήρε μεγάλα ποσοστά από το κλείσιμο της παραγγελίας από τους Αμερικανούς ιδιοκτήτες, που κατάκλεψαν το ταμείο της επαναστατημένης Ελλάδας. Με αυτά τα λεφτά λέγεται ότι αγόρασε από τους Τούρκους την περιοχή από το Αλιβέρι έως τα Λέπουρα και το Αργυρό. Η περιοχή απαλλοτριώθηκε το 1910 και διανεμήθηκε στους κάτοικους της περιοχής.

Η Δημοτική Κοινότητα Δύστου, με 678 κατοίκους (απογραφή 2021) είναι γνωστή κυρίως για την ομώνυμη λίμνη και τα ερείπια της αρχαίας ομώνυμης πόλης.

Η λίμνη του Δύστου, γνωστός υδροβιότοπος της περιοχής, είναι λίμνη γλυκού νερού και καλύπτεται από καλαμιώνες, ενώ μεγάλο μέρος της έχει αποξηρανθεί. Η θέση της είναι ανάμεσα σε γυμνούς λόφους, ενώ η επιφάνειά της εκτείνεται σε 7.500 περίπου στρέμματα. Είναι μία αβαθής λίμνη με μέγιστο βάθος τα 6 μέτρα και μέσο βάθος το μισό μέτρο. Η φυσική ρηχή μορφή της Δύστου και η γεωγραφική της θέση μαγνήτιζαν, ανά τους αιώνες, τα μεταναστευτικά πουλιά.  Μετά την αποξήρανση, στο βυθό της λίμνης διακρίνονταν σε πολλά σημεία χαντάκια, αποχετευτικά έργα, σαρκοφάγοι, λείψανα οικοδομών, βρύσες και άλλα κτίσματα.

Στον λόφο Καστρί, ανατολικά από τη λίμνη, υπάρχει η ακρόπολη της αρχαίας Δύστου. Η Δύστος ήταν αρχαιότατη δρυοπική πόλη που διέσωσε το αρχαίο της όνομα. Βρισκόταν πάνω σε λόφο ανατολικά της ομώνυμης λίμνης. Στα βόρεια του οικισμού σε περίοπτη θέση υψώνεται ενετικός πύργος, ο οποίος είχε οπτική επαφή με άλλους πύργους στην περιοχή. Σήμερα σώζεται σχεδόν στο αρχικό του ύψος μονάχα η νοτιοανατολική του γωνία.

Ο οικισμός Δύστος έχει 572 κατοίκους.
Ο οικισμός Κουτουμουλάς έχει 106 κατοίκους. Το όνομα του οικισμού λέγεται ότι προέρχεται από Βενετό γαιοκτήμονα που ονομαζόταν έτσι.

Η λίμνη του Δύστου, γνωστός υδροβιότοπος της περιοχής, είναι λίμνη γλυκού νερού και καλύπτεται από καλαμιώνες, ενώ μεγάλο μέρος της έχει αποξηρανθεί. Η θέση της είναι ανάμεσα σε γυμνούς λόφους, ενώ η επιφάνειά της εκτείνεται σε 7.500 περίπου στρέμματα. Είναι μία αβαθής λίμνη με μέγιστο βάθος τα 6 μέτρα και μέσο βάθος το μισό μέτρο. Η φυσική ρηχή μορφή της Δύστου και η γεωγραφική της θέση μαγνήτιζαν, ανά τους αιώνες, τα μεταναστευτικά πουλιά. Μετά την αποξήρανση, στο βυθό της λίμνης διακρίνονταν σε πολλά σημεία χαντάκια, αποχετευτικά έργα, σαρκοφάγοι, λείψανα οικοδομών, βρύσες και άλλα κτίσματα.

Στον λόφο Καστρί, ανατολικά από τη λίμνη, υπάρχει η ακρόπολη της αρχαίας Δύστου. Η Δύστος ήταν αρχαιότατη δρυοπική πόλη που διέσωσε το αρχαίο της όνομα. Βρισκόταν πάνω σε λόφο ανατολικά της ομώνυμης λίμνης. Στα βόρεια του οικισμού σε περίοπτη θέση υψώνεται ενετικός πύργος, ο οποίος είχε οπτική επαφή με άλλους πύργους στην περιοχή. Σήμερα σώζεται σχεδόν στο αρχικό του ύψος μονάχα η νοτιοανατολική του γωνία.

Τα αξιοθέατα επιγραμματικά:

Διαβάστε περισσότερα

Σύλλογοι

• Πολιτιστικός και Εξωραϊστικός Σύλλογος Δύστου
• Πολιτιστικός και Εξωραϊστικός Σύλλογος Κουτουμουλά
• Αθλητικός Όμιλος Δύστου
• Σκοπευτικός Όμιλος Δύστου
• Υπό σύσταση Γυμναστικός Σύλλογος Δύστου. (Κλασσικός Αθλητισμος)

Εκδηλώσεις

• Εορταστική – Πανηγύρι Αγίου Ιωάννη (8 Μαΐου).
• Γιορτή Ανταλλαγής Ντόπιων Ποικιλιών
• Εκδήλωση – Πανηγύρι Α.Ο Δύστου (Ιούλιος)
• Εκδήλωση – Πανηγύρι Πολιτιστικού Συλλόγου Δύστου (Ιούλιος)
• Παραδοσιακό πανηγύρι πολιτιστικού Συλλόγου Κουτουμουλά (15 Αυγούστου)