Οι Ανδρωνιάνοι ανήκαν στην περιοχή του Καστροβαλά. Έτσι ονομάζονταν όλα τα χωριά της περιοχής από τη γέφυρα της Σκοτεινής και βόρεια, εκτός από την Κύμη. Στην περιοχή, την εποχή της βενετοκρατίας, εγκαταστάθηκε ο Λατίνος ιππότης Valois. Το μικρό φέουδο σε έγγραφα του Βατικανού ονομάζεται “guaddam castellum VALLA”. Οι ντόπιοι για λόγους συντομίας βάφτισαν την ευρύτερη περιοχή «Καστροβαλά», ονομασία που χρησιμοποιείται και σήμερα. Το 1836 τα χωριά του Καστροβαλά, μαζί και οι Ανδρωνιάνοι υπάχθηκαν στον τέως Δήμο Κοτυλαίων, όπου και παρέμειναν μέχρι το 1912.
Για την προέλευση του ονόματος υπάρχουν δύο εκδοχές . Στην πρώτη λέγεται ότι προέρχεται από το όνομα Ανδρώνες + Νάνοι. Το «Νάνοι» είναι κοινό επίθετο πολλών οικογενειών την εποχή της Τουρκοκρατίας και της Φραγκοκρατίας.
Σύμφωνα με την δεύτερη από τον πρώτο οικιστή τον Ανδρώνα. Πιθανόν οι αρχαίοι κάτοικοι να το ονόμασαν Ανδρώνες από τα σπήλαια- άντρα των γειτονικών βουνών .
Γνώρισαν σημαντική οικονομική ακμή κατά τα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα. Το επιβεβαιώνουν τα πολλά πετρόκτιστα με επιμελημένη τοιχοποιία σπίτια εκείνης της εποχής. Και στους Ανδρωνιάνους, αλλά και στα λοιπά χωριά του Δήμου Κύμης, χρησιμοποιήθηκε για το κτίσιμο η χαρακτηριστική πέτρα Βιτάλου. Οι Ανδρωνιάνοι ήταν η έδρα των συνεργείων των πετροκτιστάδων, κυρίως Ηπειρωτών, που δούλεψαν παλαιά στην περιοχή.
Το 1470 καταλήφθηκε η περιοχή, όπως και ολόκληρη η Εύβοια, από τους Τούρκους. Με την αποχώρηση τους στα 1833, στην περιοχή ήρθαν αρκετοί νησιώτες και κυρίως Σαμιώτες που εγκαταστάθηκαν μόνιμα εδώ.
Την δεκαετία 1830 – 40 αναφέρεται ότι το χωριό Ανδρωνιάνοι αριθμούσε 40 οικογένειες. Με κύρια απασχόληση τη γεωργία (ελιά, συκιά και αμπέλι), υλοτομία και κτηνοτροφία (ειδικά στην εκτροφή μεταξοσκώληκα και στη μεταξουργία), το χωριό αναπτύχθηκε ραγδαία και έφτασε να αριθμεί το 1940 περί τους 1300 κατοίκους.
Οι κάτοικοι διατηρούν και σήμερα την παράδοσή τους και συνεχίζουν να παράγουν σύκα και λάδι. Ακόμη ένας από τους ελάχιστους παραδοσιακούς φούρνους, όπου συνεχίζει να καίει ξύλα για το ψήσιμο του ψωμιού, βρίσκεται εδώ. Το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής 26 Ιουλίου το χωριό συγκεντρώνει πολλούς προσκυνητές.

Ο οικισμός Ανδρωνιάνοι, με 295 κατοίκους (απογραφή 2021) βρίσκεται νοτιοδυτικά της Κύμης, «κρυμμένος» στους βορειοανατολικούς πρόποδες των Κοτυλαίων, μέσα σε ελιές, κερασιές και συκοπερίβολα. Από εδώ προέρχεται άλλωστε και σημαντικό μέρος και της φημισμένης συκοπαραγωγής της Κύμης.

Δυτικά του οικισμού απλώνεται το ελατοδάσος του Καστροβαλά που καλύπτει τα βουνά Φτεράδα και Οκταό, παραφυάδες του Μαυροβουνίου. Στην τοποθεσία Εφταός υπάρχει μεγάλη σπηλιά που φέρει το όνομα Αγία Τριάδα από το ομώνυμο εικόνισμα που υπάρχει εκεί. Η έκταση της σπηλιάς είναι 21×7 μέτρα. Το άνοιγμα της είναι 2 μέτρα περίπου.

Γύρω από το χωριό υπάρχουν πολλά εξωκλήσια αλλά και ψηλότερα στις πλαγιές των Κοτυλαίων, ενώ θα δείτε και τους ιερούς ναούς Εισόδεια Θεοτόκου Ανδρωνιάνων (χτισμένη το 1875  με εξαίρετη τοιχοδομή) και Αγ. Ιωάννη Θεολόγου Δένδρων. Στην περιοχή υπάρχουν αρκετά γεφύρια, με σπουδαιότερα τα δύο διπλανά γεφύρια στο μύλο της Γιάννενας, τον από χρόνια ερειπωμένο νερόμυλο, γνωστό και σαν «Μύλος του Σαντά», που έχει διακόψει την λειτουργία του εδώ και 45 χρόνια. Τα δύο αυτά παραδοσιακά τοξωτά γεφύρια, που έχουν κατασκευαστεί και τα δύο στα τέλη του 19ου αιώνα από Ηπειρώτες τεχνίτες, εξασφάλιζαν την επικοινωνία του μύλου με τα διπλανά χωριά. Ο επισκέπτης θα βρει επίσης πολλά όμορφα μονοπάτια για πεζοπορία προς το βουνό και ιδιαίτερα τα μονοπάτια με σημείο αφετηρίας τα δύο γεφύρια στο μύλο Σαντά. Στους Ανδρωνιάνους θα βρείτε πολλά πετρόχτιστα σπίτια, όπως και το πετρόχτιστο ιστορικό Δημοτικό Σχολείο Ανδρωνιάνων και το νεότερης κατασκευής Δημοτικό Σχολείο Δένδρων. Κοντινές παραλίες είναι τα Θαψά, το Τσίλαρο και της Πλατάνας.

Ο ζωγράφος Γιώργος Βαρλάμος, ο λαϊκός βιολιστής Γιώργος Κόρος και ο αρχιμανδρίτης Κώνσταντ. Παπανικολάου κατάγονται από τους Ανδρωνιάνους.

Στον οικισμό των Δένδρων μένουν 40 κάτοικοι ενώ το 1940 ήταν 583. Μέχρι τις 19/08/1954 ο οικισμός ονομαζόταν Καρασαλιάνοι, από τους Καρασαλήδες τους απογόνους του πρώτου Τούρκου οικιστή. Έκτοτε μετονομάστηκε σε Δένδρα. Αναγνωρίσθηκε επίσημα για πρώτη φορά ως αυτοτελής οικισμός το 1879. Οι Καρασαλιάνοι ανήκαν στην περιοχή του Καστροβαλά. Η σημερινή ονομασία τους, Δένδρα, προέρχεται από τις μεγάλες βελανιδιές που περιβάλλουν τον οικισμό. Μέχρι το 1959 λειτουργούσε και Δημοτικό σχολείο. σε μικρή απόσταση από τον δρόμο Βιτάλων-Ανδρωνιάνων.  Ο οικισμός χωρίζεται στα δύο από  την διασταύρωση στον κεντρικό δρόμο όπου υπάρχει και η κεντρική βρύση. Το ανατολικό τμήμα του οικισμού παρουσιάζει σημαντικό αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον με πετρόκτιστα σπίτια του 19^ου αιώνα, τα οποία και στεγάζονται ακόμη με τον παραδοσιακό για την περιοχή τρόπο, δηλαδή με πλάκες. Η εκκλησία του χωριού, Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, είναι πέτρινη, χτισμένη το 1897 και το κωδωνοστάσιό της χαρακτηρίζεται από την άριστη αρχιτεκτονική του.

Δυτικά του οικισμού απλώνεται το ελατοδάσος του Καστροβαλά που καλύπτει τα βουνά Φτεράδα και Οκταό, παραφυάδες του Μαυροβουνίου. Στην τοποθεσία Εφταός υπάρχει μεγάλη σπηλιά που φέρει το όνομα Αγία Τριάδα από το ομώνυμο εικόνισμα που υπάρχει εκεί. Η έκταση της σπηλιάς είναι 21×7 μέτρα. Το άνοιγμα της είναι 2 μέτρα περίπου.

Γύρω από το χωριό υπάρχουν πολλά εξωκλήσια αλλά και ψηλότερα στις πλαγιές των Κοτυλαίων, ενώ θα δείτε και τους ιερούς ναούς Εισόδεια Θεοτόκου Ανδρωνιάνων (χτισμένη το 1875  με εξαίρετη τοιχοδομή) και Αγ. Ιωάννη Θεολόγου Δένδρων.

Στην περιοχή υπάρχουν αρκετά γεφύρια, με σπουδαιότερα τα δύο διπλανά γεφύρια στο μύλο της Γιάννενας, τον από χρόνια ερειπωμένο νερόμυλο, γνωστό και σαν «Μύλος του Σαντά», που έχει διακόψει την λειτουργία του εδώ και 45 χρόνια. Τα δύο αυτά παραδοσιακά τοξωτά γεφύρια, που έχουν κατασκευαστεί και τα δύο στα τέλη του 19ου αιώνα από Ηπειρώτες τεχνίτες, εξασφάλιζαν την επικοινωνία του μύλου με τα διπλανά χωριά.

Ο επισκέπτης θα βρει επίσης πολλά όμορφα μονοπάτια για πεζοπορία προς το βουνό και ιδιαίτερα τα μονοπάτια με σημείο αφετηρίας τα δύο γεφύρια στο μύλο Σαντά. Στους Ανδρονιάνους θα βρείτε πολλά πετρόχτιστα σπίτια, όπως και το πετρόχτιστο ιστορικό Δημοτικό Σχολείο Ανδρονιάνων και το νεότερης κατασκευής Δημοτικό Σχολείο Δένδρων.

Κοντινές παραλίες είναι τα Θαψά, το Τσίλαρο και της Πλατάνας.

Διαβάστε περισσότερα